بررسی و تعیین اندازه بهینه واحدهای بهره برداری مرتعی بر پایه بهره وری اقتصادی و پایداری اجتماعی (بررسی موردی: مراتع شهرستان ارومیه)

برقراری تعادل بهینه و منطقی بین شمار بهره بردار و توان تولیدی مراتع و اندازه مناسب گله در واحدهای بهره برداری از مهم ترین نیازهای مدیریت پایدار مراتع است و رشد و بهره وری عوامل تولید و در نتیجه بیشترین سود اقتصادی را در پی دارد. این بررسی، با هدف تخمین اندازه بهینه واحدهای بهره برداری مرتعی بر پایه پایداری اجتماعی و پایداری نسبی اقتصادی در مراتع شهرستان ارومیه انجام شده است. داده های آماری مورد نیاز از 203 پرسش نامه جمع آوری شده از34 وااندازه بهره برداری مرتعی این شهرستان در سال 1387-1386 استخراج شده است. سپس به برآورد هزینه ها و درآمدها و اندازه گیری ظرفیت چرایی مرتع در هریک از واحدهای بهره برداری اقدام شد با بهره گیری از معیارهای مختلف همچون هزینه سالانه خانوار و شاخص بهرهوری کل عوامل تولید از راه بهره گیری از نرم افزار اقتصادسنجی eviews اندازه مناسب گله و اندازه بهینه واحدهای بهره برداری تعیین شد. نتایج نشان می دهد که اندازه واحدهای بهرهبرداری موجود هر دامدار در سطح بهینه نبوده و هر واحد تولیدی کمتر از میزان بهینه از مرتع بهرهمند بوده است. میانگین مرتع مورد بهره گیری هر بهره بردار در وضع موجود 71 هکتار است. کمترین اندازه مناسب از دام و مرتع به ازای هر خانوار 5 نفره که بتواند در این اندازه، هزینه های سالانه خانوار را تأمین کند به ترتیب 550 رأس دام و 350 هکتار است. همچنین شمار دام و اندازه بهینه واحدهای بهره برداری برای اقتصادی بودن واحدهای بهره برداری به ترتیب 667 رأس و 297 هکتار تعیین شده است. با ادغام این دو می توان نتیجه گرفت که گله با ابعاد 550 تا 650 رأس می تواند هم از نظر بهره وری عوامل تولید و هم از نظر تأمین معاش یک خانوار به طور کامل وابسته به دامداری، اندازه مناسبی در این منطقه باشد.